نام دیگر پروتز دندان، دندان مصنوعی است. هدف از به کارگیری پروتز دندان، بازگردادن زیبایی صورت و دندان از طریق جایگزینی دندان های از دست رفته، ممانعت از پیامدهای ثانویه و نوعی توان بخشی می باشد. معمولاً دندان زمانی نیازمند روکش است که ساختار دندان تضعیف شده و به واسطه‌ی روکش، به حفاظت نیاز داشته باشد. البته بسیاری از روکش‌ها به دلیل زیبایی انجام می‌شوند.
پروتز دندان می‌تواند مجوعه روکش‌هایی ساده برای توانبخشی یک دندان تا انجام پروتز دندان کامل یا اصطلاحاً دندان مصنوعی باشد. از دیگر اهداف انجام پروتز دندان، آفرینش طرح لبخندی زیبا بر روی چهره مراجعین است.
انواع گوناگونی از پروتز وجود دارد، برخی روکش‌های معمولی که برای ترمیم یک دندان به کار می‌روند و برخی پروتزهای کامل که به جای یک دندان استفاده می‌شوند و دندان مصنوعی نام دارند. پروتزهای ثابت و متحرک به خاطر برخی علل، مانند ساختار دندانی ضعیف، نقص عملکرد دندان یا زیبایی بیشتر به کار می‌روند.
انواع پروتز دندان
پروتز ثابت
عموم مردم پروتز ثابت را با نام روکش دندان می‌شناسند که شامل دو نوع کلیدی است:
- روکش تک واحدی
- بریج دندان ( پروتز ثابت بیشتر با این نام شناخته می‌شود)
این نوع پروتز زمانی انجام می‌شود که فرد یک یا چند دندان خود را از دست داده اما هنوز حداقل یک دندان در جلو و یکی در عقب از بین رفته‌اند و پزشک با تراشیدن آن دندان‌ها یک پل بین دندان‌های پایه ایجاد می‌کند و بدین ترتیب بیمار قادر خواهد بود غذا را به راحتی بجود و زیبایی از دست رفته‌ی آن قسمت را بازیابد.
پروتز متحرک
مزیت کلیدی پروتز متحرک این است که به راحتی گذاشته یا برداشته می‌شود. پروتز متحرک شامل سه نوع است:
۱- پروتز پارسیل
مدل دیگر آن، پروتز کرم کبالت است که از قدیم برای درمان کسانی که دندان‌های عقبی را از دست داده بودند و تمایلی به پروتز ثابت نیز نداشتند، استفاده می‌شد. مردم آن را با نام « پروتز تکه‌ای» می‌شناسند.
۲- پروتز کامل
پروتز کامل، برای کسانی که همه‌ی دندان‌هایشان را از دست داده‌اند کاربرد دارد. امروزه، معمولاً ایمپلنت به جای آن به کار می‌رود. پروتز کامل دارای دو گونه‌ی معمولی و لثه نرم می‌باشد.
۳- پروتز اوردنچر
این پروتز نوعی پروتز متحرک و کامل محسوب می‌شود.
طرز مراقبت از پروتز متحرک
روزی دوبار آن را با مسواک مخصوص تمیز کنید و مراقب باشید که از بلندی نیفتد. هفته‌ای یک بار آن را تا ۸ ساعت در محلول ضدعفونی‌کننده بگذارید. در صورت عدم استفاده، آن را در آب نمک یا آب و سرکه یا یک محلول مثل وایتکس قرار دهید و سپس برای استفاده، آن را با آب بشویید.
عوارض پروتز دندان
واکنش بیماران به پروتزهای دندان می‌تواند متفاوت باشد. بسیاری از مراجعین پس از انجام پروتز دندانی، دچار واکنش‌های داخل دهانی می‌شوند که ناشی از آلیاژهای فلزهای پایه، سمنت‌‌های دارای اوژنول، جیوه، طلا، مواد دارای پلی اتر یا رزین‌های اکریلیک باشد.
هزینه پروتز دندان
هزینه پروتز دندان متغیر است و شامل هزینه پروتز دندان (متحرک یا ثابت)، دستمزد دندان پزشک و هزینه‌های لابراتوری است.
مدت دوام پروتز دندان
عادت کردن به پروتز دندان کمی زمان‌بر است و همچنین التهاب بافتی بعد از انجام پروتز می‌تواند باعث شود که پروتز به درستی در مکان مناسب ثابت نشود. در این صورت بیمار می‌بایست برای تنظیم کردن پروتز دندان، به صورت منظم به دندان پزشک مراجعه کند. رعایت نکات بهداشت و سلامت دندان، می تواند داوم پروتز دندانی را طولانی کند و بعلاوه با تمیز نگه داشتن پروتز، طول عمر فرد نیز افزایش می‌یابد.
مزایای استفاده از پروتز دندان
مهمترین مزایای استفاده از پروتز دندان عبارتند از:
- بهبود وضعیت ظاهری دهان و دندان‌ها هنگام صحبت کردن، جویدن، گاز گرفتن و….
- ممانعت از فرسایش، آسیب‌دیدگی، سایش یا شکستگی دندان
- قرارگیری سریع پروتزهای فوری دندان در دهان فرد بدون اینکه کسی مطلع شود.
مراحل انجام پروتز دندان
مهمترین مراحل انجام پروتز دندان عبارتست از:
- طراحی قالب دهان فرد با استفاده از یکسری مواد قالب‌گیری مخصوص توسط دندان پزشک
- استفاده از قالب بدست آمده توسط تکنسین دندان‌ساز برای ساخت پروتز دندانی
- استفاده از موم برای ثابت نگه داشتن پروتز دندان در دهان بیمار جهت تست موقعیت آنها با فک و نحوه جایگیری آنها در دهان
- بازگردانی پروتزهای آزمایشی به لابراتور جهت ساخت پروتزهای ثابت و دائمی
- جایگذاری پروتز در دهان بیمار و مراجعه چند روز یکبار به پزشک جهت بررسی چگونگی کارکرد آنها و بررسی نیاز به سایزبندی مجدد پروتز دهان